Co nas czeka po pandemii? Wyzwania dla społeczeństwa i przedsiębiorców

Wyczekujemy końca pandemii, względnej normalności. Jesteśmy już zmęczeni obostrzeniami, dlatego marzy nam się powrót do tego, co było przed koronawirusem. Ale czy możemy mówić o powrocie? I czy w ogóle powinniśmy?

Od pierwszych dni narodowego lockdownu wyczekiwaliśmy chwili, gdy będziemy mogli wyjść z domu, zdjąć maseczki, spotykać się ze znajomymi, podróżować i znów zarabiać tak jak do tej pory.

W tym koronakryzysie jako społeczeństwo i konsumenci się zmieniliśmy. Pozytywnie – zwolniliśmy na moment mordercze tempo życia, doceniliśmy relacje z bliskimi, zaczęliśmy dbać o zdrowie czy odkrywać lokalne atrakcje turystyczne. Nie brakowało też alarmujących aspektów, takich jak wykluczenie cyfrowe dzieci szkolnych czy choroby cywilizacyjne, które przecież nie zniknęły, a jednak przez paraliż służby zdrowia zostały przez nas samych zepchnięte na drugi plan. W dodatku przedłużające się obostrzenia doprowadziły do kryzysu w wielu branżach, a co za tym idzie – w wielu gospodarstwach domowych.

Pojawienie się szczepionki może oznaczać kres tych zawirowań. Choć są i tacy, którzy studzą nasz optymizm. Bill Gates w CNN powiedział, że najgorsze dopiero przed nami, a o szybkim końcu pandemii nie ma mowy (1). Dlaczego? Bo nie przestrzegamy obostrzeń.

Niepokojący jest również fakt, że Polacy nie chcą się szczepić przeciwko COVID-19 (2, 3, 4). I wcale mnie to nie dziwi, bo zewsząd słyszymy, że szczepionka została dopuszczona do użytku warunkowo w USA i Unii Europejskiej (5). Naprawdę nie trzeba być w ruchu antyszczepionkowym, by po takim komunikacie po prostu obawiać się szczepień. A jak wiemy, od nich w dużej mierze będzie zależało, jak szybko zdejmiemy maseczki i jak szybko gospodarka wstanie z kolan.

Co mówią eksperci o branży HoReCa

Jak w takim razie może wyglądać 2021 r.? Czy w hotelach i restauracjach znów będą goście? Nie da się ukryć, że w tym wypadku ważne jest to, jak bardzo finansowo poturbowani wyjdą Polacy z tego kryzysu.

Ekonomiści mBanku szacują, że stan gospodarki w 2021 r. się poprawi (6). Jednak z pewnym zastrzeżeniem. Otóż: „[…] nie oczekujemy pełnego restartu konsumpcji w pierwszym kwartale, ale raczej w pierwszej połowie roku”.

Czy to oznacza, że wrócimy do starej normalności? W audycji EKG radia TOK FM Agnieszka Małkiewicz, prezes Zarządu FOR Solutions, powiedziała, że wielu restauratorów przestało myśleć, że wróci sytuacja sprzed pandemii; ludzie ci widzą, że ich dodatkowym źródłem dochodu będą wprowadzone na stałe dowozy.

Doktor Anna Czarczyńska, pracownik naukowy w Katedrze Ekonomii w Akademii Leona Koźmińskiego, powiedziała z kolei, że na rynku HoReCa pojawia się bardzo dużo nowych tendencji, które doprowadzą do stałej zmiany w funkcjonowaniu branży. Mowa tu chociażby o automatyzacji. Wydaje się, że zupełnie tradycyjny model prowadzenia restauracji może nie wrócić. Dodała też, że branża przez długi czas walczyła o to, by zmienić mentalność Polaków i nauczyć ich chodzić do restauracji. Niestety okres pandemii te starania zniweczył.

Stara kontra nowa normalność

Mimo wszystko po zakończeniu pandemii spora część przedsiębiorców wróci do tego, co im znane i co przed czasami koronawirusa działało dobrze i przynosiło dochód. Będzie bardzo dużo osób, które nadal będą chciały wyjechać na urlop, zjeść w restauracji, zorganizować wesele i odpocząć w spa. Nie samymi telekonferencjami człowiek żyje, więc hotele miejskie – miejmy nadzieję – także nie będą stały puste.

Jednak trzeba spojrzeć na ludzi, którzy przez pandemię zmienią swoje konsumpcyjne przyzwyczajenia. Na miejsce odpoczynku wybiorą kameralne lokalizacje na odludziu, ograniczą kontakty do najbliższej rodziny, na pierwszym miejscu postawią dbanie o zdrowie, zaczną oszczędzać i z powodu pracy zdalnej będą się mniej przemieszczać.

Może się też zdarzyć tak, że przez niską wyszczepialność będziemy się bujać z pandemią do końca przyszłego roku. I ci, którzy wróżyli, że szybko nie pozbędziemy się pandemii, będą mieć rację. Co wówczas?

Oczywiście pytań jest mnóstwo i nie ma na nie jednej odpowiedzi. Tak jak nie ma jednej przyszłości. W dalszej części artykułu nie będę wróżyła z fusów, tylko na podstawie statystyk subiektywnie przedstawię kilka wyzwań i problemów, z którymi będziemy się zmagać.

Wyzwanie: starzejące się społeczeństwo

Spójrzmy na naszą demografię. Nie da się ukryć, że żyjemy w starzejącym się społeczeństwie. Według danych GUS w 2018 r. 25% społeczeństwa stanowiły osoby po 60. roku życia.

Prognozy są mało optymistyczne:

2030 r. – 10,8 mln ludności to seniorzy,
2040 r. – 12,3 mln ludności to seniorzy,
2050 r. – 13,7 mln ludności to seniorzy, którzy będą stanowić 40,4% społeczeństwa (7).

Oczywiście ten fakt dostrzegają inwestorzy, bo obiektów z ofertą skierowaną do osób poszukujących usług medycznych i rehabilitacyjnych przybywa. A niektóre dotychczas działające hotele zmieniają swój profil lub poszerzają ofertę o właśnie tego typu usługi. Można powiedzieć, że sanatoria wracają do łask i zmieniają swoje oblicze na bardziej komfortowe.

Pojawia się też pytanie, gdzie będzie mieszkać starzejąca się część społeczeństwa. Już teraz obserwujemy niskie zaufanie do domów spokojnej starości – również tych prywatnych – a pandemia to poczucie tylko pogłębiła. W całej Europie słychać głosy, że DPS-y w dłuższej perspektywie powinny zmienić swój charakter na rzecz mniejszych i bardziej kameralnych miejsc, w których mieszkańcy nie są traktowani przedmiotowo. W Hiszpanii z kolei dość częstą praktyką jest wynajmowanie przez seniorów pokoi w hotelach na dłuższy czas poza sezonem turystycznym.

Wyzwanie: zdziesiątkowani przez nadwagę

Ponad 22% dzieci w wieku szkolnym boryka się z nadwagą lub otyłością. Najmłodsi uczą się niezdrowych nawyków od swoich rodziców, u których również obserwuje się zbyt wysoką masę ciała (64% mężczyzn i 49% kobiet). Takie wnioski płyną z raportu MultiSport Index 2019 (8). Niestety wraz z rosnącym dobrobytem rośnie spożycie cukru w różnych potrawach oraz zmniejsza się aktywność fizyczna.

A jak wiemy, nadwaga niesie ze sobą ryzyko występowania wielu schorzeń, m.in. choroby sercowo-naczyniowej, cukrzycy i nowotworów. Dlatego też każde działanie mające pomóc w zwalczaniu nadwagi i otyłości jest na wagę złota. To również może być bardzo atrakcyjny pomysł na pakiet pobytowy w hotelu. Można połączyć wypoczynek z ruchem i budowaniem nawyku zdrowego odżywiania dla całych rodzin, a nawet – w dłuższej perspektywie – z cateringiem z hotelowej restauracji.

Wyzwanie: praca hybrydowa

Jest wiele firm, których pracownicy od pierwszego marcowego lockdownu przebywają w domach. Praca zdalna stała się nową codziennością; jedni odnaleźli się w niej lepiej i chcą utrzymać ten stan, a innych już ciągnie do ludzi.

Z badań firmy Buffer „State of Remote Work 2019” (9), przeprowadzonych w USA, wynika, że 99% pracowników jest zadowolonych z pracy w domu i chciałoby z niej korzystać przynajmniej częściowo do końca swojej kariery zawodowej. Pracodawcy zaś chętniej sięgają po rozwiązania hybrydowe: 40% daje taką możliwość, 31% korzysta z niej w pełni, a 9% pozwala na pracę zdalną przez określoną liczbę dni w ujęciu tygodniowym lub miesięcznym.

W Polsce w trakcie pandemii zaobserwowaliśmy spadający popyt na nieruchomości komercyjne typu biura. Firmy nie potrzebują takich powierzchni jak dawniej. Jak więc może wyglądać biuro dla pracowników? Sporo osób będzie radzić sobie jak do tej pory, czyli wykorzystywać do pracy przestrzeń w mieszkaniu. Jednak nie wszyscy będą mieć w domu odpowiednie warunki do pracy. Wówczas firma teoretycznie powinna zadbać o stworzenie takiego miejsca, czy to poprzez wynajęcie pokoju w hotelu, czy to – co jest już spotykanym rozwiązaniem – poprzez ustawianie przy domach garden office. Być może pomysł z garden office sprawdzi się też w obiektach hotelowych, które posiadają rozległą zieleń.

Wyzwanie: odnawialne źródła energii

Ten temat będzie wracać jak bumerang. Komisja Europejska chce, aby do 2050 r. Europa stała się neutralna dla klimatu. A to oznacza dla każdego z nas duże zmiany. Zmiany w prawie budowlanym, konieczność poszukiwania alternatywnych form energii, ochrona środowiska – to wyzwania, które choć początkowo mogą być dość kosztowne, to w dłuższym czasie przynoszą korzyści ekonomiczne i środowiskowe.

W 2018 r. w Polsce udział energii ze źródeł odnawialnych (biopaliwa stałe, energia wiatru, biogaz, energia wody, energia słoneczna, pompy ciepła) w końcowym zużyciu energii brutto stanowił 11,5%. Tymczasem średnia w Unii Europejskiej to 18%. Są też kraje takie jak Finlandia, która notuje 41,2% (10). Przed nami stoi więc duże wyzwanie, ale wydaje się, że innej rozsądnej drogi nie ma.

Czytaj: Głęboki wdech, gwiazdy i cisza – zagrożone doświadczenia, które elektryzują

Wyzwanie: rozwój technologii

Już chyba przywykliśmy do tego, że w większości miejsc możemy płacić kartą. Z roku na rok rośnie liczba osób płacących aplikacjami w smartfonie czy smartwatchu. Jednak z biegiem lat będą się upowszechniać inne sposoby płatności, np. popularna już teraz w Chinach płatność twarzą w systemie Alipay. Coraz częściej i w większym stopniu będziemy oddawać swoje dane, żeby otrzymać jakąś usługę szybciej lub taniej. I nie będzie to już podanie danych osobowych, ale nawet skan ciała. Rozwój technologii (m.in. szanse i zagrożenia z tym związane) to ciekawe zjawisko, którego będziemy nie tylko obserwatorami, lecz także uczestnikami.

Podsumowanie

Być może okres pandemii będzie dla wielu z nas czasem, w którym zaczniemy się zastanawiać jak zmierzyć się z kolejnymi wyznawaniami, z transformacją społeczną i gospodarczą. Jak powiedział Peter Drucker „Największym niebezpieczeństwem w czasach turbulencji nie jest turbulencja, ale działanie według wczorajszej logiki”.

Źródła: